fot. aukcja internetowa
W Bitwie Warszawskiej walczyli żołnierze wielu różnych formacji. W obronie stolicy brały udział również formacje, których szlak bojowy daleko wykraczał poza rok 1920. Taką formacją był Nowogródzki Pułk Strzelców (przemianowany później na 80 Pułk Piechoty), który w dniach 14 i 15 sierpnia brał udział w krwawej obronie Radzymina, a w kampanii wrześniowej bronił Warszawy.
Nowogródzki Pułk Strzelców został sformowany 11 lipca 1919 roku w Lidzie przez stworzenie I batalionu na bazie batalionu uzupełnień z 1 Dywizji Litewsko Białoruskiej. Następnie w kwietniu 1920 roku powstał II batalion (z batalionu marszowego), a w czerwcu III batalion (z batalionu zapasowego 17 pułku piechoty). Chrzest bojowy pułk przeszedł podczas walk pod Filipowiczami. Zimę 1919-1920 pułk spędza na froncie. Od maja prowadzi walki odwrotowe pod Chorodźcem i Berezyną. 20 czerwca udaje się im powstrzymać atak dużych sił bolszewickich nad rzeką Czernic. Niedługo później zostaje rozbity podczas dalszych walk III batalion pułku.
I i II batalion kontynuuje walki odwrotowe i dociera do Radzymina gdzie w dniach 14-15 sierpnia prowadzi krwawe walki w obronie dojścia do Warszawy zakończone sukcesem. Po zwycięstwie pod Radzyminem pułk bierze udział w pościgu za pobitym przeciwnikiem, a także, między 20-26 września w bitwie nad Niemnem, gdzie zdobywa przedmieścia Grodna.
W październiku pułk znalazł się w składzie dowodzonych przez generała Lucjana Żeligowskiego zbuntowanych wojsk, które opanowały Wilno. Pułk znajdował się wtedy w składzie 2 Brygady Piechoty 1 Dywizji Piechoty Litewsko Białoruskiej Wojsk Litwy Środkowej. Wiosną 1921 roku pułk otrzymał już oficjalnie nazwę 80 Pułk Piechoty, a jego siedzibą stały się koszary w Słonimiu (stąd pojawia się niekiedy nazwa strzelców Słonimskich). 15 lipca 1923 roku generał Stanisław Szeptycki wręczył pułkowi sztandar ofiarowany przez społeczeństwo Nowogródzkie.
W roku 1921 została zatwierdzona także odznaka pułkowa w kształcie czerwonego krzyża maltańskiego wewnątrz którego umieszczono na czerwonym tle srebrnego orzełka. Pułk cały okres międzywojenny spędził w Słonimiu gdzie wspólnie z 79 i 78 pułkiem piechoty tworzył 20 dywizje piechoty.
W dniu 22-23 marca 1939 roku 20 dywizja, w tym 80 Pułk Piechoty, w trybie alarmowym została zmobilizowana i skierowana w rejon miasta Mławy, wchodząc w skład powstałej wtedy Armii Modlin. Po rozpoczęciu wojny od 1 do 3 września żołnierze powstrzymywali ataki 3 armii niemieckiej. 4 września dywizja wraz 80 pułkiem rozpoczęła odwrót w kierunku Modlina. Pod Dębe 20 dywizja ponosi dość duże straty i kieruje swój odwrót na Białobrzegi i Nieporęt, gdzie pułki dywizji bronią przepraw przez Bugonarew. 13 września pułk cofa się w kierunku Warszawy gdzie zajmuje pozycje obronne na Zaciszu przy ulic Radzymińskiej. Tu 14 września rozpoczyna się pełna poświęcenia obrona Warszawy. Żołnierze 80 pułku po 19 latach ponownie stają na tym samym kierunku obrony stolicy co w roku 1920, przesunięci zaledwie o 10-15 km od poprzedniego miejsca ich chwały. Pułk utrzymuje swoje stanowiska do 27 września kiedy to na rozkaz generała Juliusza Rómmla cały garnizon, który bronił stolicy składa broń.
Stanisław Ślesicki był dowódcą III plutonu, 8 kompanii, 80 Pułku Piechoty Strzelców Nowogródzkich. Jest ostatnim żyjącym żołnierzem, który brał udział w Bitwie pod Mławą.
fot. Adam Klimczak/Wikipedia