1 marca 1951 r., na terenie więzienia mokotowskiego zostali zabici członkowie IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Byli to ppłk Łukasz Ciepliński „Pług’, mjr Adam Lazarowicz „Klamra”, mjr Mieczysław Kawalec „Żbik”, kpt Józef Rzepka „Znicz”, por. Franciszek Błażej „Bogusław”, kpt Józef Batory „August” i por. Karol Chmiel „Leon”. Nieznane pozostają miejsca ich spoczynku.
Wyklęci w liczbach: 120–180 tysięcy osób w konspiracji, ponad 17 tys. partyzantów, kilkanaście tysięcy poległych i zamordowanych, 18 lat po II Wojnie Światowej poległ ostatni „żołnierz wyklęty”.
Wśród Żołnierzy Niezłomnych nie brakowało również uczestników wojny polsko-bolszewickiej. Przedstawiamy sylwetki czterech z nich.
• Władysław Żwański – major piechoty Wojska Polskiego i Narodowych Sił Zbrojnych, podpułkownik Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, przedostatni komendant Okręgu III NZW Białystok. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był m.in. dowódcą kompanii strzeleckiej II batalionu, zasłużył się zdobyciem pociągu pancernego „Komunist” w bitwie pod Olewskiem (16 marca 1920). Został zastrzelony 1 lipca 1948 r. we wsi Dąbrowa-Tworki podczas walki z grupą operacyjną UB-KBW pozorującą rozbity szwadron 6. Wileńskiej Brygady AK.
• Stanisław Kakowski – działał na północnym Mazowszu. W latach 1919-1921 służył w Wojsku Polskim, m.in. w łączności przy Sztabie Generalnym. W tym czasie poznał marszałka Józefa Piłsudskiego. Związany ze Stronnictwem Narodowym. W Armii Krajowej dowodził placówką konspiracyjną na terenie ówczesnej gminy Chojnowo.
Współpracował z Mieczysławem Dziemieszkiewiczem, który mianował go dowódcą patrolu partyzanckiego. Od 1949 do 1951 r. brał udział w wielu akcjach dywersyjnych „Roja”. Ukrywał się w gospodarstwie Pszczółkowskiego w Kadzielni. Tam zginął 14 października 1951 r. podczas akcji KBW. Nieznane jest miejsce jego pochówku.
• Stanisław Gorzuchowski – w latach 1917-1920 należał do PPS-u, żołnierz 13. pułku ułanów, w którego szeregach walczył z bolszewikami. Działał w organizacji WiN w Łodzi. Zmarł 22 marca 1948 r. w więzieniu we Wronkach na zapalenie płuc.
• Walerian Tumanowicz – Ormianin, żołnierz Legionów Polskich, major piechoty Wojska Polskiego, oficer ZWZ-AK oraz DSZ, „NIE” i WiN. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej walcząc w szeregach 3. pułku piechoty Legionów.
10 września 1947 r. został skazany m.in. na karę śmierci i utratę praw publicznych. Wyrok wykonano wieczorem 13 listopada 1947 r. na podwórzu więzienia przy ul. Montelupich strzałem w tył głowy.
Rozmiar czcionki
Kontrast