Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku błyskawicznie rozpoczął się proces formowania polskiego wojska. Pojawiło się wiele formacji: piechota, artyleria, kawaleria, a także marynarka, lotnictwo, broń pancerna. Jednym z rodzajów broni pancernej były pociągi. Dokładna ilość tego typu uzbrojenia w latach 1918-1921 jest trudna do ustalenia, ale mogło to być około 90 pociągów pancernych. Trzeba jednak nadmienić, że większość była składami improwizowanymi i często ich żywot był krótki.

Pociągi były wytwarzane w Krakowie, Lwowie, Warszawie, Wilnie i Stanisławowie. Posiadaliśmy też kilka składów zdobycznych od Austriaków i Niemców, ale tych było zaledwie kilka. W czasie wojny polsko-bolszewickiej używaliśmy około 50 pociągów których nazwy dało się ustalić. Jednak na skutek strat i uszkodzeń poniesionych podczas walki liczba pociągów gotowych do użytku nie była większa niż 20. Podczas polskiego odwrotu 1920r w walce straciliśmy aż osiem składów: „Boruta” „Generał Dąbrowski” „Generał Dowbor” „Generał Konarzewski” „Generał Listowski” „Generał Sikorski” „Piłsudczyk Szeroki” „Pionier Szeroki”.

Dlatego kiedy Rosjanie znaleźli się na przedpolach stolicy tylko kilka było gotowych do walki a wśród nich: „Paderewski” „Danuta” „Mściciel”. Te trzy pociągi zostały przydzielone do 1 armii, której zadaniem była obrona Warszawy. Wszystkie działały w okolicach Wołomina. Wiadome jest, że 12-13 sierpnia pociąg pancerny „Mściciel” wspólnie z batalionem piechoty bronił stacji kolejowej w Tłuszczu lecz po osaczeniu przez Rosjan został zmuszony do odwrotu. W dniu 14 sierpnia dwa pociągi pancerne „Danuta” i „Mściciel” wspólnie z żołnierzami 47. pułku piechoty odparły natarcie bolszewików na Wołomin. Tego samego dnia z okolic Kobyłki prawdopodobnie „Paderewski” i „Mściciel” dokonał skutecznego ostrzału stanowisk rosyjskiej artylerii w rejonie wsi Leśniakowizna. Działania te zostały odnotowane w rosyjskich raportach z tego rejonu walk i ułatwiło żołnierzom polskim odbicie Ossowa.

W dniach 15 i 16 sierpnia pociągi zostały skierowane do wsparcia 15 dywizji piechoty. Dnia 17 sierpnia wspólnie z piechotą wspartą czołgami i samolotami zaskakują przeciwnika i opanowują Mińsk Mazowiecki. Dnia 18 sierpnia pociąg pancerny „Paderewski” podczas wykonywania patrolu bierze do niewoli 860 osobowy oddział sowiecki. W sierpniu oddział pociągów broniących Warszawy zostaje rozwiązany i służy do końca wojny w innych formacjach. „Padarewski” przez jakiś czas zmienił również nazwę na „Generał Żeligowski”. 1 grudnia 1921 w skład wojsk kolejowych wchodziło 26 pociągów pancernych a wśród nich „Paderewski” „Danuta” i „Mściciel” – legendarni obrońcy Warszawy.

Rozmiar czcionki
Kontrast